Circulair bouwen: wat zijn de knelpunten?

Circulair bouwen. In de bouwsector gonst deze term rond, maar hoe realiseer je dat circulair bouwen nou echt? Waar loop je tegenaan in het bouwproces? En waarom doen sommige bedrijven het niet? Wij spraken met de aanwezigen op Building Holland 2019 over hun visie op circulariteit.

Regels en kwaliteitseisen
Er bestaan regels in het Bouwbesluit die ervoor zorgen dat je bepaalde materialen niet kunt hergebruiken. De kwaliteitseisen zijn streng vanwege bijvoorbeeld de brandwerendheid of energiezuinigheid. Als je materiaal uit een oud pand haalt, hoe weet je dan dat deze voldoet aan de kwaliteitseisen? Dit blijkt lastig te waarborgen nu hier geen overeenstemming over is.

Korte termijn focus op de kostprijs
De bouwsector is gefixeerd op het financiële plaatje en dan vooral op de korte termijn. Is het cijfertje niet groen of zwart? Dan wordt het al gauw ingewikkeld. Ondanks dat we gebouwen meestal voor meer dan 50 jaar neerzetten, bekijken we de initiële investeringen in vastgoed vaak met een korte horizon. We focussen veel op de directe kostencomponent van een investering en te weinig op hetgeen wat je ermee terugverdient. Dit houdt deze focus op kostprijs circulair bouwen op een aantal vlakken tegen. De sector zou op zoek kunnen gaan naar manieren waarop ook de niet-financiële aspecten een waarde wordt toegekend.

Eenduidige norm en schaal
Aansluitend op de waarde van de niet-financiële aspecten, mist er nog een eenduidige norm en schaal waarmee duurzaamheid en circulariteit gemeten kan worden.

Nieuw maken is goedkoper
De nu nog lage prijs van grondstoffen tegenover de hoge kosten van recycling en hergebruik maakt het vaak goedkoper om volledig nieuwe exemplaren van iets te maken. Bijvoorbeeld: in een oude lift zit voor € 1,5-2K aan materiaalwaarde. Om deze op zo’n manier uit een pand te halen zodat de materialen hergebruikt kunnen worden, lopen de kosten al snel op tot € 7K. Dit vraagt om andere manieren van ontwerpen en assemblage binnen de bouwsector. Daarnaast is het een kwestie van mindset en bewustwording. De consumenten van nu zijn nog veel gesteld op nieuwe producten en circulaire producten worden minder gewaardeerd.

Maatwerk en circulair bouwen
De vraag vanuit de markt is meestal projectgericht. Daardoor wijken materialen af van de standaard maatvoering. De vraag naar maatwerk brengt op z’n beurt weer meer materiaalafval met zich mee. Herhaaldelijk te gebruiken materialen zou het circulaire model toepassen makkelijker maken. Hiervoor moet de industrie wel de voordelen van standaardisatie inzien en daarop door ontwikkelen.

Conclusie: circulair bouwen doe je niet alleen
Van de projectontwikkelaar tot de timmerman op de bouwplaats: circulariteit raakt iedereen in de keten. Er moet vanuit de opdrachtformulering al een basis liggen die circulariteit in de hand werkt. Anders wordt het moeilijk om grote stappen te zetten. In de praktijk betekent dit: goed samenwerken. Circulair bouwen doe je als aannemer nooit alleen. Je moet samen met je opdrachtgever keuzes maken. Soms zijn dit keuzes die het je makkelijker maken, maar soms zijn dit bewuste keuzes die een investering met zich meebrengen.

Circulair project: ABN AMRO Paviljoen
Het ABN AMRO Paviljoen – gebouwd door BAM aan de Zuidas – is een goed voorbeeld van een project waarbij circulariteit onderdeel van de uitvraag was. Zo is de hoofddraagconstructie van het Paviljoen uitgevoerd in een hybride constructie van vuren en larikshout dat demontabel is. Het isolatiemateriaal is gemaakt van gerecyclede spijkerbroeken. De vloeren bestaan uit speciale panelen gevuld met anorganische zouten die grote temperatuurschommelingen in het gebouw dempen. Ook de houten liftkoker is bijzonder, waar circulaire liften (genaamd M-Use®) van Mitsubishi in op en neer gaan. M-Use® is een uniek product as a service model voor liften waarbij hergebruik en recycling voorop staat. De opdrachtgever betaald per transportbeweging. Mitsubishi blijft eigenaar van de liften en doet er alles aan om ze zo goed mogelijk te laten werken.