De ontwikkeling van de lift: een reis door de tijd

Het doel van een lift is door de eeuwen heen altijd hetzelfde gebleven: verticale mobiliteit van mensen of goederen. Toch heeft de technische ontwikkeling van de lift niet stilgestaan. Hoe heeft de lift zich door de geschiedenis heen ontwikkeld? In deze blog geven we een chronologische inkijk.

287 jaar v. Christus – De eerste lift?

De eerste lift is waarschijnlijk ontworpen door de Egyptenaren in de Oudheid. Zij gebruikten hefwerktuigen bij de bouw van de piramides. Zo ontwierp Archimedes een hefwerktuig met touwen en katrollen, waarbij de hijskabels om een haspel gewonden werden met behulp van bomen en een windas. Hiermee verplaatsten ze goederen naar een hoger gelegen locatie.

50 jaar v. Christus – Liftinstallaties met hijsblokken en masten

Ook de Romeinen waren er vroeg bij. De Romeinse militair en architect Vitruvius beschreef in een van zijn boeken over bouwkunst een soort liftplatform. Vitruvius sprak niet over een lift, maar beschreef een installatie met hijsblokken en hijsmasten met takels. Tijdens de bouw van huizen en gebouwen werden deze installaties gebruikt voor het vervoer van goederen en materialen. Vaak werden deze constructies aangedreven door de kracht van mensen of dieren. Niet alleen in de bouw pasten de Romeinen dergelijke constructies toe. In het Colosseum in Rome werden gladiatoren en wilde dieren naar de arenavloer gebracht met een kooivormige lift.

1743 – Industriële revolutie en de eerste personenlift

Waar voorheen liften vooral gebruikt werden voor goederenvervoer, daar ontstonden er tijdens de industriële revolutie de eerste personenliften. In 1743 wordt in het paleis van Lodewijk XV in Versailles een liftinstallatie gebouwd voor het verticaal vervoer van mensen. Het bijzondere aan deze lift was dat hij een contragewicht had. De industriële revolutie zorgde verder voor nieuwe ontwikkelingen. Fabrieken gebruikten goederenliften die door een systeem van loopwielen en platte riemen in beweging werden gebracht. Later werden ook de eerste hydraulische goederenliften ontwikkeld en gebouwd.

1853 – Lift met veiligheidsinrichting

Een belangrijke verandering in de ontwikkeling van de lift vond plaats halverwege de 19e eeuw. In 1852 bouwde Elisha Otis de eerste lift met een veiligheidsinrichting die voorkwam dat de kooi naar beneden stortte bij een kabelbreuk. In 1853 werd de lift gepresenteerd tijdens de wereldtentoonstelling in New York. Otis zat zelf in de lift terwijl iemand anders de liftkabel doorhakte. Door het veiligheidssysteem zakte de lift maar enkele centimeters omlaag, waarmee bewezen werd dat de lift veilig was. Het veiligheidssysteem van Otis werkt met een geleiderails in de liftschacht. Valt de druk van de liftkabel weg, bijvoorbeeld na een kabelbreuk? Dan grijpen de klauwen van de kooi in de rail en houden de val van de liftkooi tegen.

1877 – De eerste tractielift

Aan het einde van de 19e eeuw introduceerde mijnbouwingenieur Friederich Kroepe de eerste elektrische tractielift. Bij deze lift liepen de stalen hijskabels van de liftkooi over een elektrisch aangedreven schijf naar het contragewicht. De kracht die nodig is om de lift in beweging te krijgen wordt dus verkregen via de wrijvingskracht tussen de hijskabels en de schijf. Friederich Kroepe loste hiermee veel problemen op. Zo was er minder ruimte nodig, want de grote trommels om de hijskabels op en af te winden verdwenen. De tractielift is vandaag de dag nog steeds het meest toegepaste liftsysteem.

1885 – De lift komt naar Nederland

Waar in de rest van de wereld liften al een tijdje werden toegepast in gebouwen, kwam de lift iets later naar Nederland. De eerste lift is vermoedelijk geplaatst in 1885. Het was een waterdruklift die gebouwd werd door de Nederlandse vestiging van het bedrijf Otis.

1933 – Veiligheidseisen

Met de komst van steeds meer hoogbouw, en dus ook meer liften, wordt de roep om regels en afspraken over liftveiligheid steeds groter. Als gevolg hiervan wordt in 1933 het Nederlands Instituut voor Lifttechniek gesticht en komen er veiligheidseisen voor personen en goederenliften.

1996 – Lift zonder machinekamer

Een belangrijke ontwikkeling in de liftenbranche was de machinekamerloze lift aan het einde van de 20e eeuw. Met de komst van de hoogbouw in de jaren zestig kwamen er steeds meer liften. De lift was welkom, maar de bijbehorende machinekamer voor de liftmotor was een blok aan het been van architecten en projectontwikkelaars. De liftmachinekamer paste vaak niet in het ontwerp van het gebouw of nam veel ruimte in beslag. Vanaf 1996 is de machinekamer verleden tijd, want dankzij innovaties is het mogelijk om de liftmotor en besturing in de liftschacht te bouwen.

2016 – Een lift volgens een gebruiksmodel

Is een lift toe aan vervanging? Dan hadden gebouweigenaren en organisaties tot 2016 vaak maar één keuze: een nieuwe lift kopen. Vanaf 2016 kwam er een vernieuwend concept op de markt: M-Use®. Met dit circulaire concept is het mogelijk om een lift te leasen volgens een gebruiksmodel. Zo is het met M-Use® niet langer nodig om eigenaar te zijn van een lift. Voor een vast bedrag per maand ben je als gebouweigenaar en gebruiker gegarandeerd van een energiezuinige en goedwerkende lift en bijbehorend liftonderhoud én eventuele vervangingen.

2019 – De eerste C2C gecertificeerde lift ter wereld

Duurzaamheid en circulariteit spelen een steeds belangrijkere rol in de hedendaagse samenleving. Zo ook bij de productie en installatie van liften. Daarom lanceerde Mitsubishi Elevator Europe in november 2019 een energiezuinige lift die volledig is ontworpen langs de cradle-to-cradle (C2C) filosofie: de MOVE. Inmiddels zijn aan het begin van 2020 de eerste MOVE liften geplaatst en hopen we binnenkort C2C-certificaat te mogen ontvangen.

Wat vind jij de belangrijkste ontwikkeling in de geschiedenis van de lift? Laat het ons weten in de reacties.

Bron 1e afbeelding Elisha Otis: Bettmann/CORBIS