Verticale mobiliteit: een toekomst in de lucht met hoogbouw

De Randstad raakt voller. Steeds meer mensen willen er wonen en werken. Dat merken we allemaal: we staan langer en vaker in de file. Het kost ons meer dan alleen tijd en ergernis. Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid berekende in 2017 dat files ons jaarlijks tot wel 3,7 miljard euro kosten.

Een oplossing: we gaan dichter bij ons werk wonen. En af en toe werken we thuis. Misschien doen we dat zelfs in de stad waar we werken. Onze boodschappen en gezonde maaltijdpakketten laten we met een elektrische auto bezorgen. De tijd en het geld die we besparen, kunnen we besteden aan iets anders. Sporten, naar de bioscoop, een borrel pakken na het werk – de keuzes zijn bijna onbeperkt als je in een grote stad woont.

De hoogte in bouwen

Het grote nadeel van al die mensen in de Randstad: de woonruimte is in grote steden beperkt. Dat zie je aan de exorbitant gestegen huizenprijzen. Een starter kan een huis met een tuin in de Randstad nu al vergeten. In het centrum kunnen we dus maar een kant op: de hoogte in. En dan gaat het niet over een flat van tien hoog, maar over gebouwen met minimaal 25 verdiepingen. Want alleen zo kunnen we met zo veel mensen op zo’n klein oppervlak prettig samenleven.

Zulke steden vol hoogbouw ken je misschien wel van het buitenland. Denk maar aan New York of Tokio. Maar ook in Londen en Parijs zie je steeds meer hoogbouw. En in Nederland is de Rotterdamse skyline ondertussen een begrip. Met De Zalmhaven komt daar het hoogste woongebouw van de Benelux tussen te staan: een indrukwekkend gebouw van 215 meter hoog met 59 verdiepingen aan leefruimte.

Hoogbouw brengt ook uitdagingen met zich mee. We moeten tenslotte veilig en snel naar boven en beneden kunnen. Dan hebben we het over verticale mobiliteit. Stel je voor dat je na een lange werkdag een half uur op de lift moet wachten om naar beneden te kunnen. En dat je daarna, als je thuiskomt, weer een half uur op de lift moet wachten – en weer als je daarna gaat sporten. De trap neem je nog wel naar de vierde verdieping, maar naar de dertigste verdieping is een ander verhaal. Zeker als je dat een paar keer per dag moet doen. En wat als er brand uitbreekt? Deze vraagstukken rondom verticale mobiliteit vormen een belangrijk speerpunt in stedelijke ontwikkeling in de komende tien jaar.

Gelukkig hoeft een half uur wachten op de lift niet de nieuwe standaard te zijn. In het One World Trade Center in New York doen medewerkers dat tenslotte ook niet. Wat kunnen we in Nederland doen om lange wachttijden voor de lift te voorkomen? Ronald Koedam, Sales Manager bij Mitsubishi Elevator Europe, is expert in verticale mobiliteit bij hoogbouwprojecten. Als adviseur denkt hij al vanaf de ontwikkelfase mee met investeerders en projectontwikkelaars. “Echt hoge hoogbouw, vanaf 150 meter, is nog relatief nieuw in Nederland. Zeker bij zulke hoge gebouwen is het belangrijk dat je al tijdens de ontwikkeling nadenkt over hoe het gebouw gebruikt gaan worden.”

Hoe wordt een lift gebruikt?

“Een lift wordt veel intensiever gebruikt bij 40 verdiepingen dan bij 20. Er maken meer mensen gebruik van, die langere ritten maken en vaker stoppen. Je hebt dan meerdere liften nodig, die ook nog eens goed op elkaar afgesteld zijn. Tijdens spitsuren wil je niet op elke verdieping stoppen, want juist in die stops gaat veel tijd zitten.” Mitsubishi onderzoekt de liftbehoeften van een gebouw door liftsimulaties uit te voeren. Daar komt meer bij kijken dan je denkt: “Vaak is een penthouse de tweede of zelfs derde woning van de eigenaar. Die appartementen zijn lang niet altijd vast bewoond. In dat geval wordt de lift minder gebruikt dan je zonder simulatie zou aannemen.”

Slimme Liften

Onze huizen worden steeds innovatiever. Steeds meer mensen hebben in huis een slimme meter hangen. Daarmee kun je soms ook het licht en de verwarming in huis bedienen. Je wilt tenslotte niet dat de verwarming brandt als je niet thuis bent, maar wel dat het lekker warm is wanneer je uit je werk komt. Zo kunnen we ook liften slimmer maken. Daarmee zorg je er niet alleen voor dat je minder lang hoeft te wachten en minder lang in de lift staat, maar ook dat wachten en reizen minder vervelend is.

Denk aan een lift die merkt dat de lift vol is, en niet stopt wanneer niemand de lift uit hoeft. Dan is de lift sneller op de bestemming, zijn de mensen sneller op hun verdieping en heeft niemand een lift zien opengaan waar hij niet meer in paste. Of een lift waarbij iedere gebruiker voor hij in de lift stapt, aangeeft naar welke verdieping hij wil. Dan sta je in de lift met mensen die naar dezelfde groep verdiepingen moeten. Zo hoef je nog minder te stoppen, en ben je eerder thuis of op kantoor. Maar denk ook aan een lift die tijdens de lunch automatisch meer prioriteit geeft aan de verdieping waar de bedrijfskantine is. Deze oplossingen besparen trouwens niet alleen tijd, maar ook energie. Daarmee zijn de liften niet alleen slim, maar ook nog eens duurzaam.

Anders kopen

Hoogbouw vraagt ook om een nieuwe manier van opleveren – en anders kopen. Als je nu een nieuwbouw huis koopt, zit daar vaak nog geen keuken, badkamer en vloer in. Die mag je zelf uitzoeken, kopen en (laten) installeren. Maar bij de oplevering van een heel hoog gebouw, is dat niet praktisch. Wanneer de woningen klaar zijn, moeten er ineens heel veel keukens, vloeren en badkamers geïnstalleerd worden, door heel veel verschillende bedrijven. Al die tegels, badkuipen, gasfornuizen, ovens en parketvloeren moeten dan tegelijk met de lift omhoog – en dat kan niet. In de toekomst zullen we bij hoogbouw misschien wel een huis kopen dat al veel meer af is.

Veiligheid boven alles

Nog belangrijker dan snel op en neer, is veilig op en neer kunnen. In een hoog gebouw wil je niet vast komen te zitten in een lift. Daarom zijn de kwaliteit van de lift en goed onderhoud van de lift cruciaal. Maar ook wanneer er brand uitbreekt, kan de lift een grote rol in veiligheid spelen. Koedam: “Het devies is nu nog: tijdens brand gebruik je de lift niet. Maar in hoge gebouwen kun je niet altijd snel met de trap naar beneden. Veel mensen hebben simpelweg niet de conditie om 30 verdiepingen naar beneden te draven. In zo’n geval kan een evacuatielift – letterlijk – levens redden.”

Een duurzame toekomst

Horizontale mobiliteit staat in Nederland op de kaart. Over verticale mobiliteit denken we nog veel minder na. En dat terwijl het binnen een paar jaar een ontzettend grote rol in ons leven gaat spelen. Koedam: “Mensen verwachten van een lift, dat ze niet merken dat ie er is. Hij brengt ons snel en veilig op en neer. Door al voor we beginnen met bouwen te werken met simulaties, goed onderhoud te doen, data te gebruiken en boven alles veiligheid centraal te stellen kunnen we ervoor zorgen dat dat zo blijft.”