Hoe werkt een personenlift?

De liftdeuren gaan open, jij stapt in de lift en hij brengt je binnen een minuut geruisloos van de begane grond naar de vijfde verdieping. Het lijkt simpel, maar als een lift beweegt treedt er een heel systeem in werking. Welke techniek gaat er schuil achter een personenlift? In deze blog vertellen we je er meer over.

Verschillende type personenliften

Als je het hebt over de werking van een lift, dan kom je al snel uit bij de aandrijving. Welke techniek zorgt ervoor dat de liftkooi zich door de schacht beweegt? Er bestaan verschillende manieren om een liftkooi langs de leiders te verplaatsen. Zo zijn er hydraulische liften, tractieliften, trommelliften, spindelliften, tandheugelliften en vacuümliften.

Hydraulische liften en tractieliften zijn de meest gangbare liften in de liftenbranche. Ze zijn het meest veilig en hebben een efficiënte werking. Daarom lichten we de werking van beide liften verder toe in de volgende hoofdstukken. Als je nu in een lift stapt, dan is de kans groot dat het een tractielift is. Hydraulische liften kwamen vroeger veel voor, maar tegenwoordig worden ze vaak vervangen door tractieliften. Tractieliften zijn energiezuiniger en beter geschikt voor hoogbouw dan hydraulische liften. In Nederland zijn 95% van de liften tractieliften en dit percentage groeit ieder jaar.

Hydraulische lift

De hydraulische personenlift wordt hydraulisch aangedreven door vloeistof of olie in combinatie met druk. Hierdoor komt de liftkooi in de liftschacht in beweging. De installatie van de lift bestaat uit een vloeistofbak met een elektrisch aangedreven pomp, een leidingsysteem, een stuurblok en een cilinder naar het leidingsysteem. Het leidingsysteem zorgt voor een drukopbouw, zodat de plunjer uitschuift. Een plunjer is een zuiger en moet kracht overbrengen. Moet de liftkooi naar boven? Dan gaat de pomp draaien en verplaatst deze de vloeistof naar het leidingsysteem. Het leidingsysteem zorgt voor drukopbouw, waardoor de plunjer uitschuift. Hierdoor beweegt de liftkooi zich in de liftschacht omhoog. In het leidingsysteem zit een terugslagklep die ervoor zorgt dat de kooi op de juiste verdieping blijft staan als de pomp uitschakelt. Als de liftkooi naar beneden moet, dan vindt er een omgekeerd mechanisme plaats. De vloeistof wordt uit de cilinder weggeduwd en de liftkooi zakt hierdoor naar beneden.

Een hydraulische lift wordt vaak ingezet bij liften die een groot draagvermogen moeten hebben. De lengte van de plunjer bepaalt de hoogte waarover de kooi zich kan verplaatsen. Daarom zijn ze niet geschikt om tot zeer grote hoogte te gaan. Vaak gaat het om maximaal 8 verdiepingen. Hydraulische liften zie je hierdoor vaak terug in lage panden, zoals woongebouwen. Bijvoorbeeld een appartementencomplex of villa. Verder heeft een hydraulische lift bijna altijd een machinekamer. Deze bevindt zich vaak in een speciale schachtput. Het voordeel hiervan is dat de lift makkelijk bereikbaar is voor onderhoud. Het nadeel is dat zo’n machinekamer kostbare ruimte in beslag neemt in je gebouw.

Tegenwoordig worden hydraulische veelal alleen nog maar toegepast in bouwkundige situaties waarbij er beperkte ruimte is om alle componenten van een tractiesysteem kwijt te kunnen in de schacht. Het voordeel van een hydraulische lift is dat de aandrijving grotendeels weggewerkt kan worden in de put van schacht, hierdoor bieden hydraulische liften vaak uitkomst wanneer vanuit esthetisch oogpunt gekozen wordt voor een volledige glazen lift en liftschacht. De entreeliften in Het Mauritshuis in Den Haag zijn hier een mooi voorbeeld van.

Tractielift

Een tractielift is een elektrische lift die wordt aangedreven door een elektromotor. Een tractielift kan uitgerust zijn met een machinekamer bovenop de liftschacht, maar tegenwoordig is dit vaak niet meer nodig. De elektromotor en de rest van de liftinstallatie bevinden zich dan in de liftschacht.

Hoe werkt een tractielift?

Bij een tractielift hangen de kooi en het tegengewicht aan hijskabels die lopen door de groeven van de tractieschijf. Het tegengewicht is zwaarder dan de liftkooi waardoor minder energie nodig is om de lift aan te drijven. Dit tegengewicht gaat op en neer in zijn eigen geleiderails. De liftkooi beweegt omhoog of omlaag door wrijving tussen de hijskabels en de groeven van de tractieschijf. Als het tegengewicht of de liftkooi in de schachtput op zijn buffers terechtkomt, dan valt de druk op de hijskabels weg en begint de lift te slippen. De buffers zorgen er dus voor dat de lift nooit ver voorbij zijn bovenste of onderste stopplaats loopt. Hierdoor zijn tractieliften veilig voor liftgebruikers en de monteurs.

Een elektromotor zorgt ervoor dat de tractieschijf gaat draaien. De elektromotor drijft een wormas aan die op zijn beurt een wormwiel aandrijft. Het wormwiel zit op dezelfde as als de tractieschijf. Door te variëren met het aantal polen van de elektromotor, de wormas, het wormwiel en de diameter van de tractieschijf wordt de snelheid van de lift bepaald. In de wormas zit ook een rem die de machine tot stilstand brengt en in stilstand houdt op het moment dat de elektromotor niet draait.

Frequentieregelaar en de machinekamer

Tegenwoordig bepaalt een frequentieregelaar de snelheid van een tractielift. Deze nieuwe technologie maakt een wormoverbrenging, en hierdoor ook de machinekamer, overbodig. Je spreekt dan over een machinekamerloze lift. Uiteindelijk bespaar je ruimte doordat er geen aparte machinekamer is, maar het liftonderhoud wordt wel lastiger. Een liftmonteur moet namelijk de schacht in om onderhoud te plegen aan de liftinstallatie. Uiteindelijk staan tractieliften bekend om hun lage energieverbruik en zijn ze zeer geschikt voor hoge gebouwen met een intensief verkeer van liftpassagiers.

Wist je dat…

• Een vrije val van een lift (bijna) niet mogelijk is? De vanginstallatie verhindert dat de kooi naar beneden stort bij een breuk van de hijskabels of het niet werken van de rem. Er zijn meerdere soorten vanginstallaties, zoals blokkeervangen, blokkeervangen met bufferwerking, glijvangen en remvangen. De kans dat een hijskabel van een lift breekt is klein, want de kabels zijn vele malen sterker dan het maximale gewicht van de lift. Maar in geval van nood zorgt de vanginstallatie dat de liftkooi veilig op z’n plek blijft. Zo wordt de veiligheid van de liftpassagier gegarandeerd.
• Een lift ook te besturen is vanaf het liftdak? Een lift is niet alleen te besturen met het bedieningspaneel in de liftkooi, maar ook van buiten. Op het liftdak zit een bedieningspaneel, waarmee een monteur de lift op en neer kan laten gaan. Tijdens het onderhoud staat de liftmonteur op het dak van de kooi en beweegt hij met de lift door de schacht. Zo kan hij op iedere verdieping onderhoud doen aan de liftdeuren.
• Oudere liften maar één opdracht tegelijk uitvoeren, maar moderne liften meerdere verdiepingen bedienen? Een oudere lift heeft vaak bezetbesturing. Het heeft dan pas zin om op een knop te drukken als de lift niet met een andere oproep bezig. Moderne liften hebben verzamelbesturing. Ze zijn geprogrammeerd om meerdere verdiepingen zo efficiënt mogelijk af te werken.
• Een lift dubbele deuren heeft? Bijna elke lift is voorzien van schachtdeuren die alleen geopend kunnen worden als de liftkooi op die verdieping staat. Moderne liften hebben ook kooideuren. Dit zijn vaak twee automatische schuifdeuren, net als de schachtdeuren. Als een lift bij een etage aankomt, gaan zowel de kooideuren als de schachtdeuren tegelijkertijd open. Oude liften hebben vaak geen kooideuren, dus dan zie je de binnenkant van de liftschacht als je in de lift staat.
  
• De meeste liftstoringen niet komen door de liftkooi of besturing? De liftdeuren veroorzaken de meeste liftstoringen. Bijvoorbeeld doordat mensen er tegenaan lopen of botsen. Als de liftdeuren beschadigen, is de kans groot dat er vroeg of laat een storing optreedt.

Meer over personenliften

Ben je benieuwd welke soorten personenliften er zijn? Wij hebben verschillende type personenliften in ons portfolio en vertellen je graag meer. Bekijk onze personenliften.